Ambrosius
Ambrosius, bisschop van Milaan, leefde omstreeks 339-397, zijn gedenkdag is op 7 december. Dit was niet zijn sterfdag maar de dag van zijn bisschopswijding. Hij wordt gerekend tot de vier grote kerkvaders in het Westen, samen met Augustinus van Hippo (†430; feest 28 augustus), Gregorius de Grote († 604; feest 3 september) en Hiëronymus van Bethlehem († 420; feest 30 september). Hij doopte Augustinus. In 1295 werd hij tot kerkleraar uitgeroepen.
Hymnen
Hij was welbespraakt, als prediker, schrijver, en dichter van hymnen, met name over het licht dat het duister overwint. Je kunt hem wel de vader van de dichtkunst van de hymnen noemen. Het Liedboek 2013 bevat twee hymnen van zijn hand.
Lied 204: “Gij bron van tijd en eeuwigheid, die dag en nacht in banen leidt, de maatslag der getijden geeft, en kleur aan onze sleur verleent.” (Deus Creator omnium, vertaling Andries Govaart)
Lied 236: “O, Schepper God die alles grondt, de aarde en het hemelrond, de dag een kleed van licht verstrekt, de nacht met zoete slaap bedekt …” (Aeterne rerum conditor, vertaling Sytze de Vries)
Zoeter dan honing
Als kind lag Ambrosius, vertelde men, met open mond te slapen. Ondertussen vulden bijen die met honing. Daarom zouden zijn woorden ‘zo zoet zijn als honing’, wat aan een psalm herinnert.
Psalm 19 spreekt van Gods woorden die zo zoet als honing zijn. Goed voor een mens. Ambrosius, op zijn beurt, spreekt daarvan.
Het lied 19a: “Even kostelijk als honing, nee, nog meer, kostbaarder dan zuiver goud is het woord des Heren.”
Wie wat ruimte bij zijn huis heeft, kan een bijenhotel beginnen en nog eens stilstaan bij Ambrosius. Een kind zou hem aangewezen hebben om bisschop te worden, een goed heiligman (afbeelding boven).
Lof aan het licht
De hymne, lied 237, over het licht en de drie-eenheid, is ook wel aan hem toegeschreven (O lux, beata Trinitas). Het is door Jan Willem Schulte Nordholt vertaald:
“O zalig licht, Drievuldigheid,
die één in hart en wezen zijt,
de grote zon verzinkt in nacht,
O licht, houd in ons hart de wacht.”
“U loven we in de dageraad,
U smeken wij des avonds laat,
geef dat ons lied uw lof verspreidt,
van eeuwigheid tot eeuwigheid.” (…)
Het hoeft niet te verbazen dat Ambrosius beschermheilige werd van bijen, maar trouwens ook van spreeuwen, naar een weerspreuk en volkswijsheid (voor december): “Ambroos, patroon van bijen en spreeuwen, houdt van waaien en van sneeuwen”.
Bronnen
Zie Liedboek Compendium en heiligenkalender
Tekst en foto’s Tini Brugge