Ofschoon hij op 21 maart overleed, wordt zijn feestdag op 11 juli gevierd. Benedictus van Nursia (Italië) wordt wel de vader van het monnikendom in West-Europa genoemd. Hij liet zien wat de waarde is van gemeenschappelijk leven, bidden en werken. Misschien kunnen wij daar, in onze nogal individualistische maatschappij, levend in onze eigen bubbel, nog iets van leren.

Benedictus, zijn naam betekent de gezegende, leefde omstreeks 480-547. Hij stichtte in 529 de orde van de Benedictijnen. Met name kerkvader Gregorius de Grote heeft bekendheid gegeven aan de zogenaamde Regel van Benedictus, die de basisbeginselen beschrijft voor het leven in gemeenschappen. Deze deze kloosters zijn in Nederland en Vlaanderen te bezoeken (Zie ook 11 juli op deze website, en zie bijvoorbeeld inspiratie-tuinen.nl)

De orde heeft veel betekend voor de ontwikkeling van (medicinale) kruidentuinen en de landbouw.

Beeld van Benedictus in de Adelbertabdij in Egmond, met aan zijn voeten een raaf met brood

Raaf met brood

Benedictus was aanvankelijk een kluizenaar die leefde in een grot. Er wordt verteld dat een raaf hem van brood voorzag. Dit herinnert aan Elia: ‘De HEER richtte zich tot Elia met de woorden: Ga weg van hier (…) zoek een schuilplaats aan de overkant van de Jordaan. Drinken kun je uit de rivier, en ik heb de raven opgedragen je daar van voedsel te voorzien (…) De raven brachten hem daar ’s ochtends en ’s avonds brood en vlees, en water dronk hij uit de rivier’ (1 Koningen 17, 2-5).

Zegenrijk

Benedictus keert in allerlei benamingen terug. Het Latijnse woord benedict betekent ‘gezegend’.

Geel nagelkruid (Geum urbanum) wordt Benedictuskruid genoemd of ook wel gezegend kruid of gezegende wortel. De wortelstok bevat vluchtige olie die naar kruidnagel ruikt en maagversterkend zou werken. Hildegard van Bingen noemde dit kruid Benedicta (de gezegende). Albertus Magnus spreekt van Sana Mundi (sana is gezond, munda is zuiver) en verwijst naar een heilzame werking.

Gezegende distel (Cnicus benedictus) is een lage distel met een gele bloem. De naam verwijst naar de geneeskracht die eraan werd toegekend. De distel wordt gebruikt in vinum amararum, een bittere wijn, en in kruidenlikeur om de eetlust op te wekken. Zie ook de pagina Flora op inspiratie-tuinen.nl

De kruidenlikeur Benedictine is een likeur met gezegende distel, honing en andere kruiden. Benedictine (met hoog alcoholpercentage) zou voor het eerst rond 1500 gemaakt zijn in het klooster van de benedictijnen in Fécamp (Normandië). Het destilleren van wijn tot brandewijn was al eerder in gebruik. De toevoeging van kruiden diende aanvankelijk als medicijn: de afkorting D.O.M. op flessen verwijst naar Deo Optima Maxima, ‘aan de allerhoogste God gewijd’.

Tekst en foto’s Tini Brugge