Brigid van Kildare
Begin van de lente
Van oudsher wordt in de Keltische traditie op 1 februari de overgang van de winter naar de lente gevierd. Op deze dag gedenkt men de heilige Brigid van Kildare (in het Nederlands: Brigida), die leefde van ca. 453-523. Zij is met St. Patrick (†463), die op 17 maart herdacht wordt, de patroonheilige van Ierland.
Brigid werd stichter en abdis van het eerste Ierse klooster in Kildare. Cill-Dara betekent: ‘klooster van de eik’. Waarschijnlijk was het voor de Druïden reeds een ‘heilige plek‘. Als beschermheilige van vruchtbaarheid heeft Brigid nog vóórchristelijke kenmerken. Zij krijgt de bijnaam ‘St. Mary of Gael’, de ‘Keltische Maria’, moeder van het Ierse christendom.
Zij die melk gaf
Het verhaal gaat dat zij in een droom met haar vader in Bethlehem verblijft. Er heerst grote droogte. Haar vader gaat op weg naar een bron om water te halen. Hij vraagt Brigid om geen gasten in zijn herberg toe te laten, zodat het laatste water dat er nog is voor henzelf en het vee overblijft. Maar dan komen de zwangere Maria en Jozef aan bij de herberg. Op aandringen van Maria gaat Brigid naar de stal. Tot haar verbazing geeft een koe weer volop melk. Brigid geeft hen onderdak naast de koeien en dan blijkt er ook weer volop water te zijn. Als Jezus geboren wordt geeft Maria Brigid de naam pleegmoeder: ‘zij die melk gaf’.
Op afbeeldingen zien we Brigid vaak met een koe, die haar dagelijks de melk gaf die zij nodig had. Zo werd zij onder meer beschermer van melkkoeien en vee. Om huis en stallen te beschermen hangt men vaak een ‘Brigid’s Cross’ op boven de deuren: een gevlochten kruis van stro.
Ook wordt aan haar het wonder toegeschreven dat elke boom die zij aanraakte spontaan ging bloeien. Die herinnering wordt nog bewaard bij het oprichten van een dennenboom, tijdens de jaarlijkse processie in Noorbeek (Limburg), waar ook een relikwie van haar bewaard wordt.
Om haar op deze dag te verwelkomen bakte men een haverbrood, de zogenaamde St. Brigid Oat cookies. Die legde men buiten voor haar neer met wat graan voor de koe die haar altijd vergezelde. Wanneer zij dan langskomt zal ze volgens de traditie een zegen uitspreken.
Eėn gemeenschap van God, mensen en vee
In Keltische gezangen, verzameld in de Carmina Cadelica, vinden we een zegenspreuk bij het wegbrengen van koeien naar de wei:
“De gemeenschap van Maria Moeder zij voor u,
de gemeenschap van Brigid van de koeien zij voor u,
bij het knabbelen, kauwen en smakken.”
(Bron: Esther de Waal, vertaald door Jaap Faber, in: Het Keltisch visioen – spiritualiteit van een verzonken wereld, Meinema, 2000)
Tekst en foto’s Tini Brugge