Op 11 augustus, de feestdag van Clara van Assisi (ca. 1149-1253), denken we aan de inspiratie die van haar uitgaat. Haar heldere oog voor de aarde, de verbondenheid, eenvoud en nederigheid, en voor de kwetsbaarheid van het leven, tekent haar spiritualiteit.

Dichtbij de aarde

Clara, tijdgenoot van Franciscus van Assisi, ging in zijn spoor en stichtte de vrouwelijke tak: de kloosterorde van de Clarissen. Net als bij de Franciskanen dragen zij bruine kledij: als stille verwijzing dat zij dichtbij de aarde willen blijven. Anders dan hun medebroeders verblijven de Clarissen in beginsel op één plek, de verbondenheid aan een vaste plaats kenmerkt hen (Latijn: stabilitas). Clara vraagt haar zusters als zij buiten zijn naar de bomen te kijken. Naar een gedicht van Herman De Coninck:

‘… winter.

je ziet weer de bomen

door het bos, en dit licht

is geen licht maar inzicht.’ (uit: Clara’s Bron)

Clara betekent helder licht. Ze werd patrones van oogkwalen. Twee planten die destijds gebruikt werden bij oogkwalen kregen volksnamen die aan haar herinneren, stinkende gouwe (zie onder) en ogentroost. Een volksnaam voor ogentroost is ‘klaar-oog’ of ‘ogenklaar’ (Latijn: Euphrasia officinalis, Frans: Herbe de St. Claire). Oene Hek (†), schapenboer op Terschelling, gebruikte dit kruid nog eind vorige eeuw. Hij zette thee met ogentroost en waste de ogen van zijn schapen ermee als het nodig was.

Vleeseten was alleen voorbehouden aan kwetsbare zusters. Maar veel gemeenschappen van zusters Clarissen zijn na verloop van tijd om gezondheidsredenen weer vlees gaan eten. Het was gewoonte om rond haar sterfdag op 11 augustus een worst bij het klooster te bezorgen als extraatje. Daarbij vroeg men de zusters te bidden voor mooi weer of kon men een andere wens te doen. In België brengt men een ei naar het klooster: ‘een ei voor Clara’.

De Clarissen in Megen kozen er enkele jaren geleden bewust voor om terug te keren naar een verantwoorde vegetarische keuken.

Bronnen

Het Clarissenklooster in Megen behoort tot één van de ‘groene kloosters’, zie groenekerken.nl en voor recepten zie het boek ‘Clara’s Bron, recepten voor eenvoudig leven en (h)eerlijk koken’, Beatrijs Corveleyn en Elisabeth Luurtsema, Berne Media, 2017.

Zie ook zusters Clarissen in Megen en www.devegetarischezuster.nl

Verder voor de planten en hun symbolische betekenis inspiratie-tuinen.nl

Stinkende gouwe (Chelidonium majus), Claire, ‘ogenklaar’.

Tekst en foto’s Tini Brugge