De roep om een circulaire landbouw of een integrale ecologie wordt alom gehoord. De kunst is om er handen en voeten aan te geven in de praktijk van ons alledaagse bestaan. Het gaat om de opdracht natuurinclusief te leven. En om een spa dieper te steken, dat wil zeggen, om bij onszelf te rade te gaan. Bij onze diepste drijfveren en werkelijke behoeften en verlangens. Heiligen gingen ons voor, ze waren op hun eigen, bijzondere wijze helden, omdat ze inspireerden tot een vaak radicaal andere wijze van leven. Franciscus was zo’n kleurrijk figuur die nog steeds tot ons spreekt.

Een lofzang op de schepping

Franciscus van Assisi (ca. 1181-1226) werd bekend door zijn “Zonnelied” (het lied van broeder zon), een Lofzang op de schepping, veelvuldig op muziek gezet en te beluisteren (op YouTube). De zonnebloem is daarom zo geschikt om hem te gedenken.

Franciscus, zoon van een lakenhandelaar, schonk zijn bezittingen aan de armen en koos ervoor bezitloos te leven. Hij kreeg veel volgelingen en stichtte de orde van de ‘minderbroeders’. Hij beschouwde alle schepselen als zijn broeders en zusters: dieren, kruiden en bloemen, maar ook elementen als water, vuur, lucht en aarde. Hij voelde zich ermee verbonden en zag ze als zijn gelijken. Op 4 oktober herinneren we hem, het werd ook in zijn geest Werelddierendag.

Inspiratie

Talloos zijn de verhalen die over hem verteld worden. Ze kunnen nog steeds inspireren. Zijn levenshouding kenmerkt zich door “in relatie staan, in afhankelijkheid leven”. Het bepaalde zijn relatie met zijn gemeenschap van broeders, met de dieren en aardse elementen, en met God, die hij de Allerhoogste noemde. Het bepaalde hoe hij sprak met vogels en vissen, hoe hij naar zijn wens op de aarde werd gelegd om te sterven in overgave.

Nog steeds werken mensen in zijn spoor in een houding van respect voor al wat is. In Meersel-Dreef (België) is er bijvoorbeeld bij de kapucijnen een grot nagebootst (hoofdfoto boven), in Megen hebben franciscanen een ecologische tuin ingericht, en De Huijberg met de broeders van Huijbergen hebben een Tau-bosje met bomen en struiken aangeplant. Alle het bezoek waard. Bekend is Franciscus’ groet: Vrede (de vrede van de Heer) en alle goeds …

Geprezen zijt Gij

‘Het belang van kleine dagelijkse handelingen kan niet genoeg onderstreept worden’ en ‘iets hergebruiken in plaats van weg te doen kan een daad van liefde zijn ‘, aldus paus Franciscus in zijn herderlijk schrijven uit 2015, www.laudato-si.nl, zie paragraaf 211.

‘Geprezen zijt Gij’, zo begint het Zonnelied van Franciscus. Met zijn Laudato Si verwijst paus Franciscus naar deze Lofzang op de Heer van de schepping. Zijn groene, ecologische encycliek verscheen op de dag van de Aarde, 5 juni 2015. De paus maakt duidelijk dat er in de schepping eenheid en samenhang is.

De paus vraagt iedereen om beschermer van de schepping te worden. Hij voegt daarmee een nieuw element toe aan de sociale leer van de kerk. Het gaat niet alleen om mensen, maar om de gehele schepping. Het is onze gemeenschappelijke plicht die tot haar recht te laten komen. Hij neemt stelling tegen een cultuur van verspilling.

Franciscus van Assisi inspireert hem in diens gelovige en praktische betrokkenheid op de aarde. Het gaat om een levenshouding van verwondering en dankbaarheid. Franciscus van Assisi herkende de Allerhoogste in de armen, en in alle andere kwetsbare schepselen en natuurlijke elementen van de aarde. De aarde (die leven geeft) ziet hij als onze Moeder.

De paus roept op tot een integrale ecologie wanneer wij de aarde verantwoord willen ontwikkelen. Een zorgvuldige omgang met de aarde vraagt om een verantwoordelijke politiek en economie, maar evenzeer een bedachtzame religie, cultuur en ethiek. Ieder heeft daarin ook zijn/haar eigen opdracht. Zo krijgt ook het kleine, dagelijkse handelen betekenis en gewicht. Alles doet er toe.

Links: De Huijberg in Huijbergen, Rechts: Megen

Bronnen

Zie ook de heiligenkalender

en voor kerktuinen en kloostertuinen inspiratie-tuinen.nl

Tekst en foto’s Tini Brugge