Op 10 december wordt wereldwijd stilgestaan bij de dag van de Rechten van de mens. De dag is ingesteld door de Verenigde Naties en bestaat sinds 1950. De dag herinnert aan de Universele Verklaring van de rechten van de mens, die op 10 december 1948 getekend werd, onder meer door de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie en China. Belangrijk voortrekker was Eleanor Roosevelt, weduwe van de Amerikaanse president.

Na twee Wereldoorlogen in de vorige eeuw werd wereldwijd de noodzaak en urgentie ingezien om tot een dergelijke verklaring te komen waarin de elementaire rechten van mensen worden beschreven. Het gaat om zogenaamde vrijheidsrechten (vrij van vormen van dwang) én sociale rechten (leefcondities die mensen de vrijheid geven om te kunnen leven, zoals water, voedsel, onderdak, veiligheid en onderwijs). De rechten vormen geen statisch geheel maar zijn in ontwikkeling gebleven.

Organisaties als Amnesty International konden zich erop beroepen en er hun activiteiten mee onderbouwen. Tegenwoordig verwijzen milieuorganisaties als Urgenda en Milieudefensie ernaar, om te betogen dat elementaire bestaanscondities van de burger door overheden en bedrijven onvoldoende worden beschermd.

Uitgangspunt is de onaantastbaarheid van elk mensenleven: ‘Wie één mens redt, redt heel de mensheid’. De meeste levensovertuigingen, ook seculiere, ondersteunen deze gedachte, niet alleen de monotheïsche, zoals jodendom, christendom en islam. Zo krijgen de mensenrechten voeding vanuit een veelheid aan humanistische perspectieven.

Een opdracht wereldwijd

De rechten zijn lang niet overal verzekerd, maar tenminste behoren ze de norm te zijn waaraan ons handelen getoetst kan worden. En bovendien zijn ze te zien als opdracht of morele plicht om ze wereldwijd waar te maken.

Waar natiestaten telkens tegen elkaar opstaan en elkaar bestrijden, hopen de Verenigde Naties alle landen een norm (als spiegel) voor te houden die steunt op tenminste deze gemeenschappelijke waarden die een mens onschendbaar maken.

Van latere datum is het gezaghebbende document Handvest van de Aarde, dat op 29 juni 2000 werd vastgesteld, zie daarvoor ook deze website, onder Handvest.

Foto boven: De inspiratie van het Onze Vader (in het Latijn) aan een muur van de Sagrada Familia in Barcelona, de kerk is binnenkort eindelijk afgebouwd. Het gebed is te verstaan als een gebed om de menselijkheid van de mens, opdat elk mens tot zijn recht mag komen.

Bron: voor de mensenrechten wikipedia

Tekst Medard Hilhorst en foto’s Tini Brugge