Opnieuw zo’n oude heilige, Nicolaas van Myra, die leefde omstreeks 280-342. Zijn feestdag is 6 december. Voor ons: Sint-Nicolaas ofwel Sinterklaas. Of kortweg de Sint. De bisschop van Myra (Turkije) is ook in het Oosten een bekende heilige in de Oosters-Orthodoxe Kerk. In het Oosten wordt hij vooral gezien als wonderdoener, in het Westen meer als kindervriend. Nicolaas was beschermer van alles en iedereen, tenminste volgens de verhalen die men over hem ging vertellen. Al doorvertellend werd het ene verhaal nog sterker dan het andere. Dat hij uit Spanje komt, spruit ook voort uit onze rijke fantasie. Niettemin kunnen de rituelen rondom deze goedheiligman, mits goed verstaan, zegenrijk zijn.

Beschermer van alles en iedereen

Nicolaas was bisschop in Myra waar hij ook overleed. Tegenwoordig heet die plaats Demre, zuidwestelijk van Antalya in Turkije. Hij kwam uit een rijke familie en werd een weldoener.

Zo zou hij stiekem drie zakken met goud naar binnen hebben gegooid bij een arme edelman. Het geld zorgde ervoor zijn dochters niet in de prostitutie terecht kwamen maar konden trouwen. Op afbeeldingen zag men de drie goudbuidels als ‘bollen’, zo werd hij de beschermheilige van bakkers.

Ook redde hij drie kleine kinderen. Ze waren in een tobbe met warm water op het vuur gezet door hun moeder. Zij ging vervolgens naar de installatie van Nicolaas als bisschop en vergat de kinderen. Maar bij terugkomst vond zij haar kinderen ongedeerd terug. In een andere versie van het verhaal wekte hij drie scholieren weer tot leven. Ze zouden door een herbergier gedood zijn en in een ton gestopt. Op de hoofdfoto boven, krijgen de drie meisjes in bed zijn bescherming.

Ook zou Nicolaas eens op een schip overvallen werd door een hevige storm. Maar hij bedaarde de storm. Het maakte hem tot patroonheilige van zeevaarders. Je hoort er de echo in van Bijbelverhalen, de macht en het weldoen van Jezus, die ook gelden voor wie in zijn spoor gaan. Of denk aan de schipbreuk die Paulus overkwam.

Genoeg brood voor een ieder

Legendarisch was ook zijn optreden tijdens een grote hongersnood. Nicolaas zag in de haven een schip met graan, bestemd voor Alexandrië. Hij vroeg de kapitein om graan af te staan. De kapitein durfde niet, bang voor zijn hachje. Nicolaas herinnerde aan Jezus, die vijf broden en vissen uitdeelde aan een grote menigte. Er bleek genoeg voor iedereen. De kapitein kende het verhaal, zette een streep op de scheepswand, waar het schip het water raakte. Hij gaf Nicolaas toestemming zoveel graan te nemen tot de streep boven het wateroppervlak uitkwam. Een wonder geschiedde: het schip bleef even zwaar geladen, ook nadat er voldoende graan was uitgeladen om de hongersnood te verzachten en om uit te zaaien voor de volgende oogst.

Uit Spanje

In Turkije werd onder de islam het vieren van de feestdag verboden. Het verhaal gaat, dat men toen de stoffelijke resten van Nicolaas naar Italië heeft overgebracht. Dries van den Akker tekent op in zijn heiligenkalender:

“Als kinderen vroegen waar Sinterklaas dat allemaal vandaan had, antwoordden de volwassenen: ‘Uit Spanje’. Spanje was indertijd een steenrijk land. Denk maar aan de Spaanse Zilvervloot, die Piet Hein straks zal veroveren. Rijke Spanjaarden hadden vaak een zwarte, moorse knecht in dienst: Sinterklaas dus ook. We zagen al dat Sinterklaas soms werd afgebeeld met gouden bollen die voor sinaasappelen werden aangezien. Trouwens, hij kwam toch uit… Myra…? Bari…? Die klanken verbasterden tot Madrid: Sint had immers iets met Spanje!”

Tekst en foto’s Tini Brugge